Meslek Seçimi için Kendinizi Tanımaya Yönelik Sorular

İdeal meslek yoktur, kişinin mutlu olacağı doğru mesleği seçmek vardır.Bilinçli ve doğru üniversite tercihi ile meslek seçimi nasıl yapılmalı?

Hayatı bilinçli olarak düşünme, tartma, anlamaya başlama süreci 14-15 yaşlarındaki lise kapısında başlar. Aslında ergenlik döneminin de başladığı bu dönem, sağlıklı yönetilirse başarılı bir geleceğin kapısı da açılacaktır. Hem biyolojik ve hormonal değişimler, hem lise sınavları ile hayatı daha ciddiye alma stresi gençliğin bu döneminde ağır baskılar ve yükler oluşturmaktadır.

Bu ağır süreci işin ehli ebeveynler destekleyici, cesaretlendirici, stresi azaltıcı bir tarz ile yönetirken, bazı aileler birey olma yolunda önemli aşamaları geride bırakan bu genci anlamamakta, kan deveranından, sesine kadar değişen yönleri, kalbi heyecanları, korkuları, coşkuları anlamamakta ve daha fazla baskı ve kontrol uygulayarak stresi artırmaktadırlar. Bu aşamada ailelere, aman dikkat!, evladınıza 1-3 sene anlayışlı bir aile, yakın bir dost, hayata hazırlayan bir rehber olarak davranın diyoruz. Hemen arkasından onlara danışmanlık yapın. Hayattan beklentilerini, gelecek düşüncelerini kariyer planlarını sorun. Aldığınız cevap ne olursa olsun ona destek olmaya yol göstermeye, okulundaki, dershanedeki rehber hocalarından danışmanlık almaya çalışın. Baskı yapmak veya umursamamak çözüm değildir. İyi yönlendirilmediğinden zayi olan bir hayat, bir meslek, bir kariyer daha olmasın diye sesleniyoruz. İnsanlığa faydalı olacak bir fert daha, yanlış çevre ve aile telkinleriyle kötü bir başlangıç yaparak, hayata küsüp değersiz ve yetersiz bir yetişkin olmasın.

Kıymetli genç! Hayatın bütünü senindir. Bundan sonra tüm güçlükleri sen aşacak, tüm başarıları sen toplayacaksın. Eğer hayatı 15 yaşında planlamaya başladıysan işin daha kolay; kariyer planına uygun adımları atmak, gerekli ders, kurs ve eğitimleri alarak o hedefe ulaşman daha kolay olacaktır. Aksi halde rüzgâr önündeki yaprak gibi oradan oraya sürüklenip duracaksın.

Hayatı daha mutlu ve başarılı yaşamak için bu yaşlarda kariyer planı hazırlayın. Ailenizin görüşlerini önemseyin, rehber hocalarınızdan tavsiye alın, kendinizi tanımaya çalışın, mizacınızı, huylarınızı, sosyal, inatçı, güleç, ciddi, bireysel çalışan, takım halinde çalışmayı seven vs. yönlerinizi tespite çalışın. Mizacınıza uygun mesleği seçmek için ona uygun üniversiteyi ve bölümü seçip, o yönde inatla çalışıp başarmalısınız. Bir yönüyle artan üniversite sayıları artık istenen bölümü kazanmayı kolaylaştırmıştır, o nedenle hedeflediğiniz mesleği yapmanızı sağlayacak üniversite ve bölümü mutlaka listenize koyun ve o bölümü kazanın.

İstediğiniz üniversiteyi kazandınız. Önemsediğiniz bu bölümü, iyi çalışma ve derslere ilgi göstererek başarıyla tamamlayın.

4 yıllık başarılı eğitim ve iyi bir derece ile gelen mezuniyet sonrası, 40 yıl çalışacağınız mesleği seçmeye sıra geldi. Tekrar başa dönün, geçmişteki düşüncenize, duygularınıza, bu bölüm ve getireceği meslekle ilgili istek ve tutkularınıza tekrar bakın. Mizacınızı, huylarınızı yeniden dikkatle inceleyin, belki uygun kişilik testleri ile kendinizi tanımaya danışmanlık almaya çalışın. Hayatınızın kararını veriyormuş gibi, ciddi araştırma ve analizlerle kariyer planınızı yeniden yapın.

Başta yaptığınız tüm incelemeler, mezun olduktan sonra sudan çıkmış balığa dönmemek içindir. Şimdi yüzüp kıyıya geldiğinize göre, hangi göl veya deryaya açılacağınıza karar vermelisiniz. Bu kararı verirken size bir şema ile anlatmaya çalışacağım çalışmayı yapmalısınız. Bu araştırma ve analiz üç önemli konu üzerinde yapılır: “Tanıma Yönü, Tutku ve Öneri Yönü, Stratejik Yünü”. Bu yönleri araştırarak kendinizi, seçeceğiniz mesleği, mesleğin gelecekteki ederini doğru tespit etmeniz gerekir.



Tanıma Yünü:

Tanıma 4 farklı alanda bilgi toplamayla mümkündür. Bunun ilki kendini tanıma kısmıdır ve en güç olan kısmı burasıdır. Kendini tanıma kariyer planının olmazsa olmazıdır. Ama zor olan yanı, insan psikolojisi kendisi hakkında düşünürken kendini olduğundan farklı görmeye meyilli bir yapıda olduğundan gerçekleri kendine yakıştırmakta zorlanır.

Kendisi hakkında; aceleci, kırıcı, rahatsız edici, öfkeli, zorlayıcı, ciddi, sabırsız, bilgiç tavır, inat, sorumluluk almaz vs. huyları ve mizaçtan gelen yönleri hakkında objektif olamaz. Aslında hızlı çalışan, dobra ve doğruyu söyleyen, yerinde tavır koyan, işe karşı ciddi, işi bitirmeyi seven, bilgili, kararlı çalışan, işi paylaşan gibi yakıştırmalar ile kendini eksik yönleriyle tanımak ve kabullenmek istemez.

İşte burada kendini tanımaya biraz ağırlık vermek gerektiği ortaya çıkıyor. Ya iyi bir danışmanlık almalı, yada kendisi hakkında gerçek bir liste çıkararak analiz etmelidir. Zira pek çok insan kendini iyi tanıdığından o kadar emindir ki, hiç sorgulamaz bile.

İnsan bütünüyle kendini bilmeyi de başaramaz, zira 4 ayrı yanı vardır:

Benim bildiğim yönlerim (not et)

Çevremin bildiği yönlerim (öğren)

Her ikimizin bildiği yönlerim (kıyasla)

Kimsenin bilmediği yönlerim (gizem)

Bu yönleri tam tanıdıktan sonra mezun olduğunuz bölümü ve seçeceğiniz mesleği tekrar düşününüz. Zira insan üniversite ve bölüm seçimini kendisi için çok iyi tercih olarak düşünürken, zamanla bu düşüncesinde yanıldığını ve yanlış tercih yaptığına karar verebilmektedir. Mezuniyetinizin sizi doğru veya yanlış alana doğru götürmekte olduğunu iyi analiz ederek, şimdi tekrar kariyer haritanızı güncelleyin ve gerekirse radikal şekilde revize edin. Evet, belki 4 yıl yanlış yönde, istemediğiniz bir alanda eğitim almış olabilirsiniz, ama gelecekteki 40 yıllık çalışma hayatı yanında bu bir şey değil diye düşünün ve 40 yılınızı mutlu geçireceğiniz mesleğe tekrar yönelmeye çalışın.

Tanımanın ikinci kısmı, mesleki alanları tanıma; bu alan biraz daha kolay araştırılacak ve bilgi edinilebilecek alandır.

Yapmak istediğiniz meslek hakkında yeterli bilgi toplamaya çalışın,

Dünya ve ülkede ekonomik gidişin nereye olduğuna bakın,

İş dünyasındaki son gelişmelere ve değişimlere dikkat edin,

Mezun olduğunuz bölüm ile seçmek istediğiniz meslek arasındaki uyuma bakın,

Seçtiğiniz mesleğin geleceğine, itibarına, gelirine, sonraki aşamalarına ait araştırma yapın

Bu soruları bazen bir kariyer danışmanı ile bazen kendi çabalarınızla tamamlayabilirsiniz. Ama unutmayın, kariyer planı demek; sizin mizacınızla gelen yapınız ve elde ettiğiniz yetkinliklerin sizi hangi meslekte daha başarılı kılacağını bulmaya çalışmaktır.

İnsanın başı, dişi ağrıdığı zaman yani hasta iken, zihinsel faaliyetlerini tam yerine getiremediği gibi, mizacı ve yeteneklerine uygun işte çalışmadığı zamanda tüm potansiyeliyle ve tam verimli olarak çalışamaz. Bu nedenle kariyer planınızda yer alan meslek için şu sorulara da cevap verin:

Mesleğin ilk yılında nerede olmak istiyorum?

5 yıl sonra nerede olabilirim?

Bu hedefe ulaşmak için ne tür bilgi ve beceriye ihtiyaç var ve benim hangi yönlerim eksik?

Eksik olan yetkinliklerimi bu süre içinde geliştirmem mümkün mü?

İş hayatı bir yönüyle evliliğe benzer. İyi karar vermeli ve bir ömür onunla mutlu olmaya çalışmalıdır. Gelişim için ihtiyaç olan eğitime, gelişime zaman ayırın, kurs, seminer, kitap almaktan çekinmeyin masraf edin, ona iyi bakın, ilgi gösterin, işe ve kuruma olan heyecanınızı yitirmeyin, etkinlikler, terfiler ve primlerle heyecanınızı tazeleyin. Bunları hak etmek için gayret gösterin başarılarınızı yenileriyle devamlı kılın. Eğer heyecan söner, işe gitmek sizi mutlu etmemeye başlarsa her şeye yeniden ve başka bir yerde başlamanız gerekecektir ki, bu hiç kolay bir aşama değildir. Bu değişim işyeri değiştirmek ise 1-2 yılda telafi edebilirsiniz ama meslek ve sektör değiştirmek gibi daha ağır bir başa dönme durumu ise daha uzun süren bir travma hali, zaman ve güç kaybı olabilecektir

İşinizden memnun değil misiniz?

İşten mi çıkarıldınız?

Yaptığınız işte başarılı değil misiniz?

İş heyecanınız söndü, yeni iş mi arıyorsunuz?

İşte siz, oturup ciddi bir kariyer planı yapmaya başlamalısınız.

Kendinize en uygun ve tutkun olduğunuz işi seçtinizse hayatınız daha mutlu olacaktır. O nedenle mesleklere göz atın; asker, polis, hâkim, doktor, mühendis, sporcu, müzisyen, muhasebeci, kimyager, öğretmen, iş adamı vs. olabilirsiniz. Kararı verirken tüm alanları tarayıp, tanıyıp, araştırıp, karar vermenin önemi ve zorluğunu anlamanız adına şunu söyleyelim bu kısa listede bile bazı mesleklerin seçildikten sonra değişme imkânı olmadığını görmüşsünüzdür. Onun için dikkatle ve iyi inceleyerek meslek seçimi ve kariyer planı yapınız. Unutmayın, mesleklerin özellikleri birbirinden çok farklıdır. Bireysel çalışmayı sevenler, disiplini sevenler, mesai konusunda hassas olanlar, ofis işinden hoşlanmayanlar, çok çalışmayı sevenler, insan odaklı çalışanlar, yeniliği sevenler, rutin iş yapmayı isteyenler, araştırma konusunda şevkli olanlar vs. ayrı mizaçlar vardır ve onlar için farklı meslekler vardır, herkes kendisine uygun meslekte hayatını daha mutlu ve anlamlı yaşayacaktır.

Aslında kariyer süreci çoğu insanın farkında olmadığı halde çocukluk döneminde başlar. 7-8 yaşlarında yakın akrabalar, “büyüyünce ne olacaksın” diye sormuşlardır. İşte bu soru kariyer aşamalarının en basiti ve ilkidir. Bu cevap bazılarında iz bırakır ve yönlendirici olur, bazılarında ise fazla etkin olmaz. Zaten birçok kişi bu cevaplarını, bir tutku olarak saklayıp ilerleyen zamanda kariyer planına dahi almazlar. Hayat tesadüflerin yönettiği ve şansla elde edilen başarılar ortamı değildir, olamaz da. Hayaller, hedefler, tutkular, gayeye adanmalar ve amaç uğrunda durmadan yorulmadan çalışmalarla değerli ve toplumda iz bırakan bir hayat yanaşmış olabilir.

Elbette, insanın nitelik ve yetkinlikleri bir meslek için tam uyumlu olmaya bilir, meslekler ile bu niteliklerin eşleştirilmesinde en çok puanı alan meslek kazanır gibi bir yaklaşımla karar verilmesi uygun olacaktır. Bunun ardından ilk üçe veya ilk beşe giren mesleği öne çıkararak planlamalar yapabilirsiniz.

Kariyer planlaması, kendini tanımadan, araştırma yapmadan, danışmanlık alınmadan yapılmamalıdır. Tüm bilgi ve beceri birikiminizi ortaya koyarak yapılan bir plan sizi doğru denizlere yönlendirecektir, ama iş sürecini sıkı takip etmek ve uygun işi yakalayarak deneyimlerinize başlamanız da bunun arkasından gelen diğer ciddi bir olmazsa olmazdır. Yani iyi bir kariyer planı yapıp kendinize yatırım yaptınız ama iş bulamadınız, o plan size iş bulmak için değil arayıp bulacağınız işi elde etmek, o işe girebilmek içindir. Aktif iş arayışı ile kendinizi sahaya atmak zorundasınız. Kimse sizi evinizde otururken bulup işe almaz. Siz cv portalları veya değişik iş bulma kurumlarıyla ilişkide olmak durumundasınız.

İşi aldıktan sonra ise kariyer oluşumu dediğimiz uzmanlaşma süreci başlar ki, bu süreç plan yapmak ve uygun işi bulmaktan daha uzun ama daha keyifli bir süreçtir. Artık çalışıyorsunuz ve işletmede aranan çalışkan, becerikli, bilge biri olduğunuz da kariyer yapmaya başladınız demektir. Bunun ardından terfiler, kazanımlar gelecektir. Kariyer terfi değil, yapmakta olduğunuz meslekte; hamlıktan sıyrılıp, pişmek ve hatta yanmaktır. En büyük değer ise, elde edeceğiniz tecrübelerdir.

İdeal meslek diye bir şey yoktur. Her insan için mutlu olacağı ve insanlığa değer katacağı bir meslek vardır ve o doğru meslektir. Sabah uyanıp işe gitmekten akşam evinize döndüğünüz saate kadar günün yarısı iş hayatında geçmektedir, geriye yeme-içme ve uyku kalmaktadır. Yaşamın aktif süreleri işyerinde, pasif kısmı evde geçmektedir. O nedenle işinizi, mesleğinizi iyi seçin, kariyer planı yapın ve unutmayın sabah erkenden kalkıp neşeyle gittiğiniz iş ve meslek sizin mutlu olduğunuz, yani doğru mesleğinizdir. Bu kadar çok iş alanı ve meslekler olması da güzel bir şeydir, insana yüzlerce meslek arasından bir iş kolu seçme imkânı vermektedir. Neşe ile yaptığınız iş en doğru iştir, bazıları bunu çok erken bulurken pek çok insan, iş hayatını karışık duygular içinde sürdürmeye devam eder.

Kariyer planı aslında yaşamın planlamasıdır. İşiniz, statünüz, gelir durumunuz, mesleki çevreniz belirlenmiştir, evliliğiniz bu çevre ve statüyle yakın ilişkilidir, evinizin özellikleri, yaşadığınız semtiniz, alışveriş yaptığınız mağazalar bile bu planla seçtiğiniz mesleğinize uygun yerlerdir. Evet, kariyer planı tüm hayatın planıdır. Bu yöne dikkat etmeden bir iş, meslek seçilebilir mi? Bir iş olsunda ne olursa olsun, denebilir mi?

YGS-LYS Net Sihirbazı Tıkla İndir

Yükseköğretim (Lisans-Önlisans) Program Atlası Tıkla İndir

YGS LYS Başarı Sırası Sihirbazı Tıkla İndir