Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

Şu ana kadar iş mahkemelerini en çok meşgul eden konulardan biri kıdem tazminatı. Çünkü işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlığın en büyük nedenidir kıdem tazminatı. 2018'den itbaren anlaşmazlıklara mahkemeden önce 'arabulucu' bakacak. Peki kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Kıdem tazminatını artırmanın yolları nelerdir?

Çoğu işveren, kıdem tazminatına eklenmesi gereken ödemeleri dahil etmez. Yani tazminat eksik hesaplanır. İşçi de bilmediği için hak kaybına neden olur. İşçiler bazı ayrıntılara dikkat ederse kıdem tazminatını yükseltebilirler. Öncelikle kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilir. İşverenin başka bir isim altında kesinti yapması mümkün değil!

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Çalışanın, çeşitli nedenlerden dolayı işinden ayrılırken, çalıştığı yıllar için işveren tarafından ödenen tazminattır.

MAAŞ BORDROSUNU MUTLAKA SAKLAYIN

Maaşlar düşükten gösteriliyorsa, bordroda gerçek maaşınız yoksa aldığınız fazla parayı gösterir belgeleri mutlaka saklayın. Bu belgelerle önce arabulucuya başvurup tazminatınızı artırabilir ve gerçek maaşınız üzerinden alabilirsiniz. Tazminatı artıran bir diğer konu ise devamlılık arz aden ek ödemeler.

KIDEM TAZMİNATINI ARTIRMANIN PÜF NOKTALARI

Yemek yardımı, kasa tazminatı, gıda yardımı, yakacak yardımı, Ramazan kolisi, eğitim yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, erzak yardımı, sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli, unvan tazminatı, aile yardımı, temettü, havlu ve sabun yardımı, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, nitelik zammı, sağlık yardımı, mali sorumluluk tazminatı, bayram harçlığı, sağlık sigortası, lojman tahsisi, aydınlatma, yakıt, su bedeli, teşvik primi, 'devamlı ödenen' primler tazminat için hesaplanan brüt ücrete dahil edilir.

KIDEM TAZMİNATINDA BRÜT MAAŞ DÜŞÜK GÖSTERİLİYOR

Brüt maaşa nelerin dahil olduğu çok önemli. Kıdem tazminatına esas olarak alınan brüt maaş çalışanların bordrolarında belirtiliyor ve SGK'ya bildiriliyor. Birçok işyeri hile ile gerçek maaş yerine bordrolara asgari ücret yazıyor ve SGK'ya bunun üzerinden prim ödüyor. Bu yüzden işçi daha az tazminat almak zorunda kalıyor.

EMEKLİLİK HALİNDE KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?

Prim ödeme gün sayısını doldurup, emeklilik yaşını doldurmayanlar işten ayrılırlarsa kıdem tazminatı alabilirler. Aynı şekilde yaşı doldurup da prim ödeme gün sayısını doldurmayanlar da işten ayrılmaları halinde tazminata hak kazanırlar.

KIDEM TAZMİNATINDA ZAMAN AŞIMI VAR MI?

Eğer tazminatsız işten çıkarıldıysanız, çıkış tarihinden itibaren 10 yıl içinde işverenden tazminat isteyebilirsiniz. Ödenmemesi halinde 10 yıl içinde yasal yola da başvurabilirsiniz.

VEFATTA KIDEM TAZMİNATI ALINIR MI?

İşçi, vefat ederse, kıdem tazminatı yasal varislerine ödenir. Sakatlık durumunda ise sakatlık aylığı alınacağından, kıdem tazminatına hak kazanılır.

İŞYERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKTE KIDEM TAZMİNATI HAKKI OLUR MU?

İşçi ile işveren arasındaki ilişki yasalarla belirlenmiştir. İşin niteliği, görev tanımı, çalışma süresi ve koşullarında yapılacak değişiklikler işçiye bildirilmeli ve onayı alınmalıdır. Çalışan onaylamaz ise kıdem tazminatı hakkı doğar.

MEMURLAR KIDEM TAZMİNATI ALIR MI?

Hayır, memurlar emeklilik ikramiyesi alıyor. Kıdem tazminatı işçileri ilgilendiriyor.

KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA SİSTEMİ

Kıdem tazminatı, her 1 yıl için 30 günlük yani, aylık, brüt ücret üzerinden hesaplanır ve bir aylık ücretin, çalışma yılı ile çarpılması sonucu ortaya çıkar. Çalışanın ücreti içinde yer alan yol yardımı, yemek, ikramiyeler, primler, sağlık sigortası gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılır.

Kıdem tazminatıyla ilgili bilinen en büyük yanlış; ne kadar olursa olsun çalışanın son aldığı brüt ücretin, çalışılan yıl ile çarpılması sonucu ulaşılan rakamın tamamının tazminat olarak alınacağı yönünde. Oysa kıdem tazminatı hesaplanmasında bir tavan tutar var ve alınacak tazminat bu tavanı aşamıyor. Tavan tutarı de devlet belirliyor ve her yıl belirlenen rakam farklı. 2017 yılı için kıdem tazminatının tavanı 4.426,16 lira.

KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA ÖRNEĞİ

Son aldığınız brüt ücret 2.500 lira olsun ve işyerinde 10 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Alacağınız kıdem tazminatı, 25 bin liradır (2.500 x 10 yıl).

KIDEM TAZMİNATINDA TAVAN UYGULAMASINA DİKKAT

Aylık brüt ücretinizin 10 bin lira olduğunu ve işyerinde de 8 yıldır çalıştığınızı varsayalım. Kıdem tazminatınızı 80 bin lira (10.000 TL x 8 yıl) olacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Alacağınız tazminat, 35.410 liradır (tazminat tavanı olan 4.426,16 x 8 yıl). Yani, ister 8 bin lira maaş alın, isterseniz de 15 bin lira; tazminatınız tavan ücret -ki, bu yıl için 4.426 lira- üzerinden hesaplanacak.