Dijital oyunların çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri

Dijital oyunların çocuklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri ile koruyucu-önleyici politikalar doğrultusunda aileleri bilinçlendirme faaliyetleri kapsamında neler yapılabileceğinin tartışıldığı sempozyumun çalıştay raporunda, dijital oyunların çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri ile çocuklar ve aileler açısından taşıdığı riskler nedeniyle gündemdeki yerini koruduğu ifade edildi.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca geçen ay düzenlenen "Dijital Oyunlar Çalıştayı ve Sempozyumu"nun çalıştay raporu yayımlandı.

Raporda dijital oyunların, dil gelişiminde aksamalara ve gelişim geriliğine, zaman israfına ve erteleme davranışının yerleşmesine, duygu kontrollerinde zorluk yaşama ve kişilik bozukluklarına, asosyalleşme ve aile içi iletişimin azalmasına, sanal ile gerçeklik arasındaki farkı ayırt etmede güçlük çekilmesine, akademik ve kişisel başarının olumsuz etkilenmesine, bağımlılık, obezite, dikkat bozukluğu gibi sağlık problemlerine, kötü dil gelişimi, şiddet unsurları içerikleri nedeniyle saldırgan duygu, düşünce ve davranışların gelişmesine sebep olduğu vurgulandı.

Dijital oyunlar ve Türk aile yapısı

Çocuklar arasında popülerliği yüksek oyunların yabancı menşeli olduğu için Türk aile yapısına uygun bulunmadığı belirtilen raporda, bu durumun da ebeveynler ile çocuklar arasında çatışmaların artmasına ve dijital oyunların çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerinin daha fazla görülmesine sebep olduğuna dikkat çekildi.

Raporda, Türk kültürü ve manevi değerleri ile uyumlu "Niloya", "Rafadan Tayfa", "Keloğlan" gibi yerel karakterlerin yer aldığı içerikteki oyunların geliştirilebileceği önerisinde bulunuldu.

Dijital oyunlar üzerinden çocuk istismarı

Çevrimiçi oyunlar üzerinden yapılan konuşmalar anlık takip edilemediğinden koruyucu ve önleyici bir mekanizma geliştirmenin zorlu olduğu vurgulanan raporda, "Çocuğun karşısındaki aktörlerin kimlik bilgilerine ilişkin detaylı bilgiler mevcut olmadığından, çevrimiçi oyunlar çocuklar için istismar riskini artırmaktadır. Çevrimiçi oyunlar üzerinden cinsel istismar vakaları, gelen bildirimlerin yüzde doksanını oluşturmaktadır. İster oyun içeriğinden kaynaklı, ister oyunculardan kaynaklı dijital oyunlar üzerinden cinsel çocuk istismarı evrensel suç olarak kabul edilmektedir." değerlendirmelerine yer verildi.

Raporda, çevrimiçi oyunlar ve sosyal medya platformları üzerinden işlenen çocuk istismarı suçunun tespitini sağlayacak otomatize edilmiş bir sistem bulunmadığından, çocuk istismarı ile mücadelenin daha etkin olabilmesi adına çocuk ve vatandaşlar aracılığı ile mağduriyetlere ilişkin farkındalığın ve hukuki bildirimlerin artmasının önemli olduğu belirtildi.

Dijital oyunlar konusunda ailelere rehberlik

Raporda, ailelerin, hangi oyunların çocukları tarafından oynanabileceği hususunda yeterli ve erişilebilir bilgiye sahip olmadığına dikkat çekilerek, ailelere dijital oyunlar konusunda rehberlik edecek materyallerin uzmanlar tarafından hazırlanması gerektiği kaydedildi. Anne babaların teknoloji ve interneti bilinçli bir şekilde kullanması, yani dijital okuryazarlık kazanması gerektiğinin vurgulandığı raporda, bu konuda ailelerin çeşitli eğitim faaliyetlerine katılabileceği tavsiyesinde bulunuldu.

Ailelere "oyun bağımlılığını" azaltma önerileri

Çalıştayın sonuç raporunda çocuklarda dijital oyun bağımlılığını önlemeye yönelik aileler için çeşitli önerilere yer verildi. Çocukların oyun başında geçirdikleri vaktin ailelerince mutlaka kontrol edilerek kısıtlanması gerektiği aktarılan raporda, oyun seçimlerinin de ailelerce denetlenmesi gerektiği kaydedildi.

Çocukların oyun oynama sürelerini ve ihtiyaçlarını azaltmak amacıyla ailelerin çocukları ile kaliteli zaman geçirmesinin önemine işaret edilen raporda, şu değerlendirme yapıldı:

"Çocukların zaman ayırdığı ve enerjisini harcayabileceği faaliyetler çeşitli olmalıdır. Aileler çocukların farklı etkinliklere katılmasını ya da farklı sosyal ortamlara katılmasını destekleyebilir. Böylece çocukların oyun dışında zaman ayıracağı başka faaliyetler de olur. Aileler, çocukları ile iletişim halinde ve onlardaki değişimi gözlemleyebilecek yakınlıkta olmalıdır. Böylece çocuklarda görülebilecek oyun bağımlılığı belirtilerini önceden tespit edebilir ve çocukları ile bu konuda konuşabilir, bu da yeterli olmazsa bir uzmandan yardım alabilirler."

"Dijital oyunlar platformu kurulmalıdır"

Türkiye'de dijital oyunlarla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttüğü koruyucu ve önleyici politikalara ilişkin değerlendirmelerin de yapıldığı raporda, aileleri ve çocukları bu konuda bilinçlendirmeye yönelik kamu spotları ve kısa filmler hazırlanabileceği, aile dostu dizi ve yapımların içeriğine de duyarlılık artırıcı eklemeler yapılabileceği ifade edildi.

Dijital tehlikelere yönelik çocuklara farkındalık eğitimleri verilmesi ve bu eğitimlerin de yaş gruplarına uygun, çocukların tanıdığı kahramanların ağzından verilebilecek içerikte saha çalışmaları ile oluşturulması gerektiği aktarılan raporda, "Ailelerin çocuklarının oynadığı dijital oyunlar ve içerikleri hakkında bilgi edinebileceği, alanında uzman kişilerin ve diğer ailelerin de yer aldığı, filtreleme sisteminin bulunduğu ve ailelerin canlı olarak iletişim ve etkileşim kurabildiği bir 'dijital oyunlar platformu' kurulmalıdır." önerisinde bulunuldu.

Raporda, yurt dışında çocukları internetin zararlı içeriklerine karşı korumak amacıyla oluşturulan "Common Sense Media" isimli internet sitesine dikkat çekildi. Raporda, "Çocukların medya ve teknolojinin zararlı etkilerinden korunması amacıyla ailelere ve eğitimcilere rehberlik edici 'commonsensemedia.org' benzeri bir proje başlatılması, aile içi iletişimi güçlendirecek programlar oluşturulması, kaliteli ve eğitsel içeriklere sahip, Türk toplum yapısı ile uyumlu ve çocukların sağlıklı gelişimini destekleyen oyun tasarımlarının artırılması ve desteklenmesi ve konuda uzmanlık sağlayacak üniversiteler arası merkezlerin oluşturulması" önerileri de getirildi.

"Bilişim suçları ile mücadele konusunda ayrı bir kanun getirilmeli"

Dijital oyunlar platformu üzerinden pedofili ile mücadelede uluslararası uygulama örneklerinin incelenmesi ve koordineli çalışmalar yapılması gerektiği aktarılan raporda, şunlar kaydedildi:

"Dijital oyunlar üzerinden ihmal ve istismarın bildirim ve müdahale mekanizmasının olduğu bir sistem kurulmalı. Dijital dünyanın dinamik yapısı sebebiyle mevcut yasal düzenlemeler bilişim suçlarını da kapsayacak şekilde güncellenmeli ya da bilişim suçları ile mücadele konusunda ayrı bir kanun getirilmeli. İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından, çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyen ve internet ortamında yayınlanan içeriklerin engellenebilmesi hususunda ve online cinsel istismar konusunda istismarcılara yönelik caydırıcı yasal düzenlemeler yapılmalı.

Dijital oyunlar için Türk toplum yapısı ile uyumlu bir derecelendirme ve sınıflandırma sisteminin oluşturulmalı ve görevlendirilecek kurumun ticari kaygılar gütmeyen kurumlar arasından seçilmeli. Çocukların, gençlerin, oyuncuların ve ailelerin de yer aldığı onların duygu, düşünce ve önerilerinin alınabileceği paneller ve çalışmalar düzenlenmeli."

Raporda ayrıca çocuklar için araştırma ve eğitim odaklı çalışmaların yapılabileceği Ar-Ge faaliyetlerine yatırım yapılması, akademik ve bilimsel çalışmalara destek verilmesi, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerle koordineli çalışılması ile çalışabilecek konular konusunda rehberlik edebilecek merkezi bir kurumun da kurulması önerilerine yer verildi.