İşsizlik riski olmayan meslekler hangileri?

TÜİK verilerine göre üniversite mezunlarının yüzde 12.7'si işsiz. O nedenle artık üniversitelerde her yıl yaklaşık 300 bin kontenjan boş kalıyor. Ancak bu durumdan etkilenmeyen meslekler de var.

Tıp, hukuk, psikoloji, pilotluk, anaokulu öğretmenliği, yaşlı bakımı bunlardan bazıları. Son yılların yükselen mesleği ise aşçılık. İşsiz kalanı yok, maaşlar da tecrübeye göre 30 bin TL'ye kadar ulaşıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre 2017 yılında üniversite mezunlarının işsizlik oranı, yüzde 12.7'ye çıktı. Tıp, hukuk, pilotluk, psikoloji, fizyoterapi, anaokulu öğretmenliği, yaşlı bakımı gibi birkaç bölüm dışındaki bölümlerden mezun olan öğrencilerin büyük çoğunluğu uzun yıllar iş bulamıyor. Üniversite sınavlarına doğru, adayların akıllarında hangi bölümü seçersem mezun olduğumda iş bulabilirim, sorusu var. Biz de bu soruya cevap bulabilmek için istihdam oranı yüksek meslekleri araştırdık. Bugün aşçılığa mercek tuttuk. Çünkü son yılların gözde meslekleri arasında yer alıyor. Öyle ki mühendislik, gazetecilik, işletme gibi bölümleri bitirip aşçılığa yönelenlerin sayısı hızla artıyor.

Bunda televizyon ve sosyal medyada takip edilen genç şeflerin etkisi büyük. Turizmin gelişmesi, gastronomiye olan ilginin de artması da önemli etken. Dolayısıyla bu alanda yetişmiş insan gücüne de ihtiyaç duyuluyor.

Artık diplomalılar

Aşçılık yıllarca usta-çırak ilişkisiyle öğrenilen bir meslekken artık üniversitelerde, mutfak okullarında diplomalı şefler yetiştiriliyor. Eğitim ücretleri, 4 yıllık bölümlerde, toplam 40 bin TL'ye ulaşıyor. Ancak bu eğitim masrafını kısa sürede çıkarmak mümkün. Öğrenciyken stajda 2 bin TL alan aşçılar, mezun olduktan sonra, tecrübeye göre 30 bin TL'yi aşan maaşlarla çalışıyorlar. Dünyanın her yerinde kariyer imkanı olduğu için içlerinde mezun olmadan iş teklifi alanlar oluyor.

Ancak her ne kadar dışarıdan havalı bir meslek gibi görünse de bu mesleğin zorlukları da var. Aşçılığı seçenlerin takım çalışmasına yatkın, sabırlı ve fiziksel kondisyonunun güçlü olması gerekiyor. Uzun çalışma saatleri, ağır kaldırmak, gürültü, sıcak ve kokulara alışmak, müşteri ilişkilerinde sabır göstermek gerekiyor. Peki, nasıl bir eğitim almalı, bir şefte olması gereken özellikler neler, bu soruları gastronomi eğitimi veren kurumlara sorduk:

'Takım çalışması önemli'

- İzmir Ekonomi Üniversitesi Mutfak Sanatları ve Yönetimi Bölümü Uygulamalı Yönetim Bilimleri Yüksekokulu Müdür V. Yrd. Doç. Dr. Betül Öztürk: 4 yıllık lisans programımızda teorik ve uygulamalı dersler veriliyor. İlk 2 yıl teorik derslerde mutfak sanatları ve gastronomi alanı için gerekli olan temel eğitim sağlanmakta. 3. ve 4. sınıfa gelen öğrencilerimiz profesyonel beceri laboratuvarı adı altında mutfak hiyerarşisi, menü hazırlama ve restoran sunumlarını uygulamalı olarak sürdürüyor. Öğrencilerimiz mezuniyet sonrasında hem şef hem de restoran yöneticisi olarak çalışabilecekleri bilgiye sahip oluyor. Geçen yılki eğitim ücretimiz, 37 bin 500 TL'ydi. Toplumda "yumurta bile kıramayan birisi şef ya da aşçı olamaz" gibi bir inanış olsa da doğru bir eğitimle başarılı olunabilmekte.

- Mutfak Sanatları Akademisi (MSA) Yönetici Direktörü Sitare Baras: Hızlı, yüzde 90 pratik ağırlıklı, yoğun ama hem öğrenci hem de sektör için sonuç odaklı bir eğitimle öğrencileri kısa sürede sektöre hazırlıyoruz. Aşçılık, Pasta-Ekmekçilik, Yiyecek İçecek İşletmeciliği, Profesyonel Barmenlik ve Miksoloji, Profesyonel Barista, Prochef Eğitimi, Chef&Owner Profesyonel Pasta-Ekmekçilik veya Chef&Owner Profesyonel Aşçılık gibi eğitimlerimiz var. Ayrıca mutfak meraklıları için yılda 400'e yakın mutfak etkinliği düzenleniyor. 8'er ay süren MEB onaylı Profesyonel Aşçılık ile Profesyonel Pasta-Ekmekçilik eğitimleri, uluslararası geçerlilikle City&Guilds diploması sunduğumuz programlar. Burada adaylar 4 ay pratik ağırlıklı eğitim alarak, son 4 aylarında MSA'nın belirlediği staj lokasyonlarına yönlendiriliyorlar.

Profesyonel eğitim ücretleri 20 bin TL'den başlıyor. Eğitimler için adayların en az ilköğretim mezunu ve 18 yaşında olması gerekiyor.

'Olanaklarını iyi araştırın'

- Okan Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Gastronomi Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. İlkay Gök: 4 yıllık gastronomi, 2 yıllık meslek yüksekokulu, aşçılık programı, profesyonel aşçılık sertifika programımız var. Ayrıca İstanbul'un ilk ve tek Gastronomi Yüksek Lisansı'na sahibiz. Aşçılık Programı'nda uygulama ağırlıklı ve belirli oranda teorik ders yer alırken, Sertifika Programı, uygulama ağırlıklı.

Öğrenciler 2 zorunlu staj ve mezun olacağı son dönem işletmede yönetici asistanı olarak 4 ay Intern Gastronomi yapmaktalar. Tecrübeli ve iş garantili mezun yetiştirmek amacıyla, başlattığımız "Intern Gastronomi" programıyla, öğrenciler sektörün önde gelen işletmelerinde eğitim görüyor. 4 yıllık gastronomi bölümlerinin öğrenim ücreti yaklaşık 40 bin TL. 2 yıllık program 20 bin TL, 4 aylık profesyonel aşçılık sertifika programı 10 bin TL, yüksek lisans programı da 30 bin TL.

Son 5 yıl içinde 50'nin üstünde gastronomi bölümü açıldı vebu meslekle ilgili riskler oluştu. Üniversitelerin çoğunda mutfak ekipman ve malzeme sıkıntısı var. Öğrenciler seçecekleri gastronomi okullarının fiziki şartlarına bakmalı, müfredatlarını incelemeli, akademik kadroları araştırıp özgeçmişlerini araştırmalı ve öyle karar vermeliler.

'4 aylık eğitim de var'

- Uluslararası Servis&Lezzet Akademisi (USLA) Yönetim Kurulu Başkanı Emel Arslan Güryıldız: Profesyonel Aşçılık Temel Seviye Eğitimi, Profesyonel Pastacılık ve Ekmekçilik Eğitimi olmak üzere iki temel eğitimimiz var. Bu eğitimler 4, 8 ve 12 aylık dönemlerde işleniyor. 8 ve 12 aylık programların 4 ayında öğrencilerimiz sektörün kaliteli işletmelerinde staj yapma imkanı buluyor.

Eğitimlerin ücreti 20 bin TL ile 30 bin TL arasında değişiyor. Ayrıca Profesyonel Barista ve Çay Eğitimleri, Yiyecek & İçecek İşletmeciliği gibi geniş bir eğitim yelpazesiyle kalifiye iş gücü sağlıyoruz.

Sektörde, Amerikan Hospitality Academy ve International Hotel Management Schools'un (AHA-İHMS) akreditasyonuyla uluslararası standartlarda profesyonel eğitim alan öğrenciler önde gelen işletmelerde staj yapma fırsatı buluyor. Stajda 2 bin TL alan şeflerin maaşı ortalama 5 bin TL, pozisyon yükselince aylık 30 bin TL'ye kadar çıkıyor.

'Staj, iş kapısını aralıyor'

- Anıl Kazankaya (MSA 2015 Uzun Dönem Chef&Owner Profesyonel Aşçılık Mezunu- Ahali Teşvikiye'de çalışıyor): İş bulmakta zorluk çekmedim. Eğitime devam edebileceğim iş yerleri seçip oralar için uğraştım. Referanslar da bunda çok etkili oldu. İşimizin güzel yanı değişken olmasıdır. Her mevsimin farklı ürünleri, her kültürün farklı yemekleri var. Eğitimin hiç bitmiyor, zamanla uzmanlık alanın oluyor; bu da tutkunun ne olduğunu bulmana bağlı.

- Onur Can Bulat (İEÜ Mutfak Sanatları ve Yönetimi mezunu; Lokanta Levan'ın sahibi): Uzun saatler aktif olarak çalışıyorsunuz, konsantrasyon ve mutfak içinde daimi bir kontrol gerektiriyor. Ne olursa olsun hedeflediğiniz ve istediğiniz işi yaptığınız için keyifli ve adrenalin dolu. İşin en güzel yanı da sofra kurduğunuz kişilerin tepkileri, iyi dilekleri, tasarladığınız-gidip bulduğunuz, pişirdiğiniz, büyük emek verdiğiniz bir yemeği anlamaları, beğenmeleri ve takdir etmeleridir.

- Şef Seçil Moler (İEÜ Mutfak Sanatları ve Yönetimi mezunu): Öğrenciliğim sırasında çok sayıda staj yaptım ve mezun olmadan iş teklifleri almaya başlamıştım. İşin en büyük zorluğu, uzun çalışma saatleri, fiziksel ve zihinsel yorgunluk. Güzel yanı ise üretmek, ürettiğin ürünün insanlar tarafından takdir edilmesi. Yoğun çalışıyoruz ama gelirimden memnunum.